سیدی کریم از سلاله کریم

از جمله آن والاتباران، حضرت عبدالعظیم حسنی است كه در شهر قدیمی و پرآوازه (ری) كه اینك در جوار تهران است، صاحب حرم و بارگاه باشكوهی است و پیوسته مورد توجه دوستان خاندان عصمت و طهارت بوده و ضریح مقدس او (و سایر امام زادگانی كه در جوارش مدفونند) چون نگینی ارزشمند در حلقه طواف عاشقان خاندان رسول(ص) است. در این نوشتار به صورتی خلاصه و گذرا نگاهی به زندگانی آن حضرت خواهیم داشت .

بر بلندای علم و عمل

حضرت عبدالعظیم كه نسبش با چهار واسطه به امام حسن مجتبی علیه السّلام منتهی می شود، از بزرگان علما و محدثین و زهاد و عباد و صاحب ورع و تقوی و از اصحاب امام رضا و امام جواد و امام هادی علیهم السّلام بوده و از آن بزرگواران نقل حدیث كرده است و از اخباری كه درباره وی وارد شده، استفاده می شود كه وی مورد مهر و علاقه و محل اعتماد و اطمینان ائمه اطهار علیهم السّلام بوده است .

از مطالعه تاریخ زندگی حضرت عبدالعظیم حسنی این مطلب روشن است كه او نسبت به ائمه زمان خود اخلاص و اعتقاد كاملی داشته است. وی در عصر خود دارای موقعیت عظیمی بوده و با عده زیادی از اصحاب ائمه علیهم السلام مرتبط بوده است. علمای رجال و فقهای بزرگ شیعه حضرت عبدالعظیم را در كتب خود توصیف و توثیق كرده اند و همگان او را به خلوص عقیده و صفای باطن و اعتقاد صحیح ستوده اند.

محدث معروف قرن اخیر مرحوم حاج میرزا حسن نوری در خاتمه مستدرك الوسائل نوشته : عبدالعظیم حسنی از سادات بزرگوار است، ما اكتفاء می كنیم در شرح حال او به رساله ای كه صاحب بن عباد (326-385 ه ) درباره او نوشته و گفتار او را درباره عبدالعظیم نقل می كنیم . ابوالقاسم اسماعیل بن عباد معروف به صاحب كه از نوادر روزگار و بزرگان زمان خود بود و وزارت مۆید الدوله و فخرالدوله بویهی را به عهده داشت ، در رساله خود درباره حضرت عبدالعظیم می نویسد: از من نسب عبدالعظیم حسنی را كه در مقبره شجره مدفون است ، پرسیدی و خواستی كه تو را از حالات و عقاید و علم و دانش و فضل و كمال و زهد و ورع او مطلع كنم . من اكنون به توفیق الهی به طور اختصار درباره او مطالبی را یادآور می شوم .

وی ابوالقاسم عبدالعظیم بن عبدالله بن علی بن الحسن بن زید بن الحسن بن علی بن ابیطالب علیه السّلام است، او صاحب ورع و تقوی و مذهب درست و روش صحیح بود . و دارای اعتقاد پاك و از اهل عبادت به شمار می رفت و معروف به امانت و درستكاری و راستگویی و صداقت بود . عبدالعظیم در امور دین آگاه و مطلع و به مسائل مذهبی و احكام قرآن به خوبی آشنا بوده و حقایق دینی را به خوبی درك می كرد و به عدل و توحید كه مذهب اهل حق است ، اعتقاد داشت. از حضرت جواد و امام هادی علیهماالسلام احادیث زیادی روایت كرده است و آن دو بزرگوار نامه ها و توقیعاتی برای او نوشته اند او از گروهی از اصحاب حضرت موسی بن جعفر و حضرت رضا علیهم السلام حدیث نموده است . عبدالعظیم حسنی كتب و تألیفاتی هم دارد كه از آن جمله كتابی است كه به یوم و لیله نام گذاری كرده است ، عده ای از بزرگان شیعه و مشایخ حدیث از وی اخذ حدیث كرده اند كه از جمله آن ها احمد بن ابی عبدالله برقی و ابوتراب رویانی هستند .

افلاکیِ خانه به دوش

عبدالعظیم از حاكم زمان خویش بیمناك بود و با بیم و هراس بود، چراکه وقتی عبدالعظیم حسنی از دستور متوکل مبنی بر توقیف و حبس او بخاطر مذاکراتش با حضرت هادی علیه السّلام باخبر شد، از ترس عمّال خلیفه وقت آواره شهرها گردید. او در شهرها در سیر و حركت بود تا وارد شهر ری شد و در محله ساربانان به منزل یكی از شیعیان در سكه الموالی ساكن گردید. روزها در سرداب این منزل به سر می برد و شبها را به نماز و روزها را به روزه می گذرانید .

وقتی شیعیان این شهر از ورود او مطّلع شدند ، در نهانی با او رفت و آمد می کردند ، وی در این محل در میان دوستان اهل بیت علیهم السّلام بسیار معزّز و محترم بود ، آنان مسائل شرعی و احکام دین خود را از وی می پرسیدند ، از حدیث ابوحماد رازی از حضرت هادی علیه السّلام معلوم می شود که عبدالعظیم در این شهر مصدر امور شرعی بوده و از امام علیه السّلام هم اجازه داشته است .

عروج ملکوتی

وفات حضرت عبدالعظیم علیه السّلام مورخین راجع به این كه حضرت عبدالعظیم علیه السّلام در چه سالی ، یا چه ماهی ، یا چه روزی از دنیا رفته چیزی ننوشته اند . عمادزاده در جلد دوم زندگانی حضرت موسی بن جعفر علیه السّلام صفحه 391 می نویسد: حضرت عبدالعظیم علیه السّلام به عقیده شیخ صدوق در سال 252 شهید شده. ولی معلوم نكرده كه شیخ صدوق این عقیده را در كدام كتاب های خود متذكر شده ؟! طریحی در كتاب منتخب می نویسد كه نقل شده : از جمله افرادی كه زنده دفن شدند حضرت عبدالعظیم علیه السّلام بود كه قبرش در شهرری قرار دارد . و در كتاب روح و ریحان هم می نگارد : حضرت عبدالعظیم علیه السّلام را دشمنانش در حالی كه زنده بود، در زیر خاك دفن كردند و آن بزرگوار به اجل طبیعی از دنیا نرفت !! ولی مرحوم حاج میرزا حسین نوری در كتاب لۆلۆ و مرجان این نقل را تكذیب نموده .

ابن قولویه در کامل الزّیارات (باب 107 صفحه 324) از علیّ ابن حسین ابن موسی بن بابویه و او از محمّد ابن یحیی اشعری عطار قمی روایت کرده یکی از اهالی ری گفت بر حضرت ابوالحسن العسکری امام هادی علیه السّلام وارد شدم آن جناب از من پرسید کجا بودی؟ عرض کردم به زیارت سیّد الشهدا علیه السّلام رفته بودم. آن حضرت فرمود: بدان و آگاه باش اگر قبر عبدالعظیم حسنی را که در نزد شماست زیارت کرده بودی مثل آنست که حضرت حسین ابن علی را در کربلا زیارت کرده باشی.

برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی آستان مقّدس حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السّلام.